Pelé: Futbolun Efsanevi Yıldızı ve Capoeira Bağlantısı

Pelé: Futbolun Efsanevi Yıldızı ve Capoeira Bağlantısı

Futbol dünyasının efsanevi isimlerinden biri olarak bilinen Pelé, Brezilya’nın bir çocuğu olarak futbol tarihine damgasını vurdu. Ancak sadece futbolculuğuyla değil, aynı zamanda capoeira ile olan bağlantısıyla da dikkat çeken bu büyük spor adamının hayatına yakından bakalım.

Pele Capoeira

Pelé’nin Hayatı:

Pelé, 23 Ekim 1940 tarihinde Brezilya’nın Minas Gerais eyaletinde dünyaya geldi. Gerçek adı Edson Arantes do Nascimento olan Pelé, futbola olan yeteneğiyle genç yaşta fark edildi. Santos FC’deki kariyeriyle adını duyuran Pelé, 1958’de sadece 17 yaşındayken düzenlenen FIFA Dünya Kupası’nda Brezilya’nın zaferinde büyük rol oynadı. Bu zafer, Pelé’nin dünya çapında tanınmasını sağladı ve o günden itibaren futbol dünyasının en önemli oyuncularından biri oldu.

Pele Kimdir?

Edson Arantes do Nascimento (Portekizce telaffuz: [ˈɛtsõ (w)ɐˈɾɐ̃tʃiz du nɐsiˈmẽtu]; 23 Ekim 1940, Três Corações – 29 Aralık 2022, Morumbi), veya bilinen adıyla Pelé (Portekizce telaffuz: [peˈlɛ]), forvet pozisyonunda oynamış Brezilyalı eski bir futbolcudur.^[1] 1956’dan emekli olduğu 1977’e kadar, hazırlık maçları da dâhil olmak üzere oynadığı 1363 maçta attığı 1279 gol Guinness Dünya Rekorları‘nda yer almaktadır.^[2] Tüm zamanların en iyi futbolcularından biri olarak kabul edilen Pelé; Franz Beckenbauer, Alfredo Di Stéfano ve Karl-Heinz Rummenigge gibi futbolcuların yanı sıra FIFA tarafından da “en iyisi” olarak nitelendirilmiştir.^[3][4] 2000’de Diego Maradona ile birlikte FIFA Yüzyılın Oyuncusu ödülünü kazanmıştır.

Pelé on beş yaşındayken Santos, on altı yaşındayken Brezilya millî futbol takımı için oynamaya başladı. On yedi yaşındayken 1958 Dünya Kupası finalinde attığı gol, onu bir Dünya Kupası finalinde gol atan en genç futbolcu yaptı. Brezilya 1962 Dünya Kupası‘nda da şampiyon oldu ancak Pelé grup aşamasında sakatlandığı için turnuvanın geri kalanında oynayamadı. 1970 Dünya Kupası‘nda dört gol yedi asistle oynayarak üçüncü şampiyonluğun merkezinde yer aldı. On dört yıllık millî takım kariyerinde üç Dünya Kupası (1958, 1962, 1970) kazandı ve tarihte bunu başarabilen tek futbolcu oldu.^[5] 92 maçta attığı 77 golle Neymar ile birlikte Brezilya’nın en çok gol atan iki futbolcusundan biridir.

Kulüp kariyerinin büyük çoğunluğu Santos’ta geçiren Pelé, orada toplamda yirmi beş kupa kazandı. 1962‘de kulübe tarihinin ilk Libertadores kupasını kazandırdı, ardından 1963’te tekrar şampiyon oldu. Libertadores şampiyonu olarak oynadığı iki Kıtalararası Kupa finalinde (1962, 1963) sırasıyla Benfica ve Milan‘a karşı oynadığı dört maçta dokuz gol attı; Santos iki finali de kazandı. Kariyerinin son iki yılını New York Cosmos‘ta geçirdi ve giydiği on numaralı forma emekliye ayrıldı.^[6]

1999 yılında Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından “yüzyılın atleti” seçildi.^[7] Time ise 20. yüzyılın en önemli 100 insanı arasına Pelé’yi de koydu.^[8] Emekliliğinden sonra futbol elçisi olarak yer aldığı etkinliklerin yanı sıra UNICEF için çalıştı. Yoksulluğun azaltılması ve imkânı olmayan çocukların eğitime erişmesi için kendi vakfını kuran Pelé,^[9] ayrıca 1995’ten 1998’e kadar Brezilya Spor Bakanı olarak görev aldı.^[10]

Kulüp kariyeri

Pelé, 23 Ekim 1940’ta doğdu. Aile tarafından Pepe takma adıyla çağrılırdı ama kuzenleri ve küçük arkadaşları tarafından yaramaz anlamına gelen ‘Peli lakabı takıldı, bu lakap zamanla Pelé oldu. 11 yaşında keşfedilene kadar ayakkabı parlatıyordu. 4 yıl sonra onu keşfeden De Brito, bir gün Santos‘un yöneticilerine “Bu çocuk dünyanın en iyi futbolcusu olacak.” dedi. Sonraki sezonda Pelé, ligin yıldız oyuncusu olunca bu sözün doğruluğunu ispatlamış oldu.

Kariyerine Brezilya Ligi‘nin o zamanların en iyi takımlarından Santos‘ta başlayıp ve yine ünlü bir kulüp olan Cosmos‘ta bırakmıştır. Futbol tarihinde en çok gol kralı olan futbolcuydu. Cosmos forması ile bir sezon boyunca ligde 52, kupada 12 gol kaydederek “en fazla gol atan gol kralı” olarak futbolu bırakmıştır.^[11]

Dünya’nın gelmiş geçmiş en iyi futbolcularından biri olarak kabul görmekteydi. 3 kere, FIFA Dünya Kupası‘nı kazanan takımda yer almıştır.^[12] İlk dünya şampiyonluğunu 1958 yılında yaşadı. Futbol kariyerinde 1281 gol atarak kırılması çok zor olan bir rekora imza atmıştır. Bununla beraber Pele, kariyeri boyunca 6 defa bir maçta beşer gol kaydederek ayrı bir başarıya daha imza atmıştır. 30 defa da bir maçta dörder gol kaydeden Pelé tam 92 maçta da hat-trick yapmıştır.

Nijerya Pelé’nin maçını izlemek için Biafra ile yaptığı savaşta 2 günlük ateşkes ilan edilmiştir.

Bir başka olayda Brezilya Ligi‘nde oynanan bir maçta Pelé’nin oyundan atılması sonrası taraftarlar isyan etmiş ve hakemi zor durumda bırakmıştır. Bunun üzerine Pelé 15 dakika sonra oyuna tekrar dönmüştür. Bu olayda en dikkat çeken şey ise hakem hakkında hiçbir cezai işlem uygulanmaması hatta hakemin takdir edilmesidir.

2013 FIFA Ballon d’Or Prix d’Honneur ödülünü ilk kez alan oyuncudur.

Pelé ve Futbolun Önemi:

Pelé, futbolun sadece bir spor dalı olmanın ötesinde bir kültür, bir tutku olduğuna inanan bir isimdi. Futbolun, insanları bir araya getiren, sınırları kaldıran bir güç olduğunu savundu. Hem saha içindeki performansıyla hem de saha dışındaki duruşuyla, Pelé futbolun evrensel dilini konuşan bir elçi haline geldi.

Capoeira İle Bağlantısı:

Pelé’nin hayatındaki ilginç bir detay, capoeira ile olan bağlantısıdır. Capoeira, Brezilya kökenli bir dövüş-sanatı ve dans türüdür. Pelé’nin futbol oyun stilindeki çeviklik ve ritim duygusu, capoeira ile olan bu bağlantının bir yansıması olabilir. Capoeira’nın elastik ve danssal yapısı, Pelé’nin karakteristik “ginga” stiline ilham kaynağı olmuş olabilir.

Futbol ve Capoeira’nın Buluşması:

Pelé’nin futbol kariyeri, capoeira ile futbolun kesiştiği bir noktada zirveye ulaştı. “Ginga” stili, sadece futbol sahalarında değil, aynı zamanda capoeira hareketlerini anımsatan figürlerle de doluydu. Bu, Pelé’nin futbol oyununu farklı ve estetik kılan unsurlardan biriydi.

Sonuç:

Pelé, sadece futboluyla değil, aynı zamanda futbolun kültürel ve sanatsal boyutlarıyla da bağlantılı bir figürdü. Capoeira ile olan ilişkisi, sadece saha içindeki başarılarına değil, aynı zamanda sporun geniş perspektifine olan katkısına da vurgu yapar. Brezilya’nın futbol geleneğine ve kültürüne olan bu benzersiz katkısı, Pelé’yi futbol tarihinde unutulmaz kılan unsurlardan biridir.